Nghi lễ tạ mộ vào dịp Tết Nguyên Đán là một cách thể hiện lòng tri ân và tưởng nhớ đến tổ tiên, ông bà cùng những người đã khuất. Vậy trong lễ tạ mộ cuối năm để mời gọi tổ tiên về ăn Tết, chúng ta cần chuẩn bị những gì? Có những điểm nào cần lưu ý đặc biệt trong việc sắm lễ, soạn thảo văn khấn, ai nên tham gia lễ tạ mộ và ai không nên đi, cũng như những điều kiêng kỵ cần tránh… Tất cả những thắc mắc này sẽ được làm rõ trong bài viết dưới đây.
1. Tại sao cần thực hiện nghi lễ tạ mộ vào cuối năm?
Người Việt từ lâu đã có câu “Sống cái nhà, chết cái mồ”, thể hiện sự coi trọng đối với mộ phần, xem đây là nơi an nghỉ của người đã khuất.
Mỗi khi năm cũ qua đi và Tết đến gần, bên cạnh việc dọn dẹp nhà cửa để đón Tết, các gia đình cũng thường chú trọng đến việc chăm sóc mộ phần của tổ tiên. Do đó, tục lệ tạ mộ vào cuối năm được duy trì trong nhiều gia đình.
Lễ tạ mộ cuối năm mang ý nghĩa tri ân tổ tiên, mời gọi những người đã khuất về sum họp trong dịp Tết. Những người làm ăn xa cũng thường cố gắng trở về quê hương để thực hiện nghi lễ này và đoàn tụ với gia đình.
Ngoài ra, đây còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn đối với thần linh, thổ địa đã che chở cho tổ tiên của mình trong suốt thời gian qua. Hành động này tương tự như việc con cháu tổ chức lễ tạ thần linh và thổ địa tại nơi cư trú vào dịp cuối năm.
Theo quan niệm dân gian, lễ tạ mộ vào cuối năm không chỉ đơn thuần là việc cúng bái tổ tiên mà còn là cách để tôn vinh các vị thần linh, phật thánh đã cho tổ tiên nương nhờ trên mảnh đất đó. Nhờ vậy, tổ tiên mới có thể dễ dàng phù hộ cho con cháu sức khỏe và thành công trong cuộc sống.
Người Việt có tín ngưỡng tâm linh sâu sắc, tin tưởng vào mối liên hệ giữa hai thế giới Âm và Dương. Nếu chăm sóc tốt phần Âm thì sẽ nhận được sự bảo trợ từ ông bà tổ tiên, ngược lại, nếu lơ là trong việc thờ cúng và chăm sóc mộ phần, con cháu có thể phải đối mặt với những hệ lụy nghiêm trọng do thiếu sự che chở từ tổ tiên.
2. Có sự khác biệt nào giữa lễ tạ mộ cuối năm và lễ tảo mộ cuối năm không?
Nghi lễ tạ mộ và tảo mộ vào cuối năm là hai hoạt động khác biệt về thời gian thực hiện cũng như ý nghĩa của chúng.
- Về bản chất, tảo mộ có nghĩa là dọn dẹp, sửa sang cho phần mộ, trong khi tạ mộ là nghi thức bày tỏ lòng biết ơn đối với các vị thần linh và linh hồn của những người đã khuất.
- Thời gian thực hiện: Lễ tạ mộ thường diễn ra vào dịp cuối năm, cụ thể từ ngày 20 hoặc 23 đến ngày 30 tháng Chạp, gần kề Tết Nguyên Đán. Ngược lại, lễ tảo mộ được tổ chức vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch, tức là vào đầu năm mới, còn được gọi là Tết Thanh Minh.
- Về ý nghĩa: Lễ tạ mộ vào cuối năm là dịp để các gia đình thăm viếng mộ tổ tiên và người thân đã mất, thực hiện nghi lễ tạ ơn Thổ thần, chăm sóc mồ mả, dâng lễ vật nhằm mời linh hồn tổ tiên trở về cùng con cháu đón Tết, chào đón năm mới.
Trong khi đó, lễ tảo mộ vào đầu năm diễn ra trong tiết Thanh Minh, khi mùa xuân vừa bắt đầu, con cháu sẽ đến thăm mộ phần của tổ tiên và người đã khuất để chỉnh trang, trồng hoa, dọn dẹp cỏ dại và quét vôi.
Mặc dù có sự khác biệt, nhưng cả hai nghi thức này đều mang trong mình giá trị văn hóa tâm linh sâu sắc của người Việt. Đây là dịp để thế hệ sống thể hiện lòng tri ân đối với những người đã khuất, cầu mong cho linh hồn họ được an nghỉ nơi chín suối và phù hộ cho con cháu đời sau phát triển thịnh vượng.
3. Tạ mộ cuối năm Ất Tỵ 2025 vào ngày nào?
Thông thường, lễ tạ mộ vào dịp cuối năm được tổ chức trong khoảng thời gian từ ngày 20 đến 30 tháng Chạp âm lịch. Thời điểm cụ thể không được quy định cứng nhắc mà phụ thuộc vào phong tục tập quán của từng địa phương.
Theo truyền thống dân gian, sau khi kết thúc lễ ông Công ông Táo cho đến ngày 30 tháng Chạp, con cháu thường đến thăm mộ tổ tiên để thực hiện nghi lễ tạ mộ.
Nếu lễ tạ mộ được tổ chức theo quy mô gia đình, các thành viên có thể chọn ngày phù hợp với điều kiện của gia đình mình. Ngược lại, nếu tổ chức theo dòng tộc, sẽ có một ngày cố định trong tháng Chạp, thường là vào ngày nghỉ, nhằm tạo điều kiện cho tất cả mọi người tham gia. Đây không chỉ là dịp để thực hiện lễ tạ mộ mà còn là cơ hội để con cháu sum họp, chuẩn bị đón Tết Quý Mão 2023. Nên lựa chọn ngày thời tiết thuận lợi để tiến hành lễ cúng này.
4. Điều quan trọng khi đi thăm mộ vào cuối năm là gì?
Theo truyền thống dân gian, việc tạ mộ vào dịp cuối năm bao gồm một trong những nhiệm vụ quan trọng là dọn dẹp khu vực xung quanh mộ phần để tạo sự sạch sẽ và thông thoáng.
Đối với mộ đất, có thể tiến hành đắp lại nấm mộ cho đầy đặn, loại bỏ cỏ dại và các cây hoang mọc che phủ mộ, nhằm hạn chế sự xuất hiện của rắn và chuột đào hang, làm tổ.
Tiếp theo là nghi thức cúng khấn tại miếu thần linh và mộ phần của người thân trong gia đình. Người lớn tuổi trong gia đình hoặc dòng họ thường đảm nhận vai trò chủ trì lễ cúng. Nghi lễ này cần được thực hiện trong không khí trang trọng, thể hiện lòng thành kính, tưởng nhớ và biết ơn đối với những người đã khuất.
Sau khi hoàn tất lễ cúng, gia chủ nên thắp hương cho tổ tiên trong dòng họ cũng như các ngôi mộ lân cận, nhằm tạo sự ấm cúng và bày tỏ lòng thành kính đối với những bậc tiền nhân và những người đã đồng hành cùng người thân đã qua đời.
5. Cần chuẩn bị những gì cho lễ tạ mộ vào dịp cuối năm?
Lễ tạ mộ vào dịp cuối năm thường có sự khác biệt tùy thuộc vào phong tục tập quán của từng vùng miền. Tuy nhiên, lễ vật dâng cúng thường bao gồm các thành phần cơ bản như sau:
Các lễ vật cần chuẩn bị cho lễ tạ mộ cuối năm bao gồm:
- 10 bông hoa hồng đỏ
- 3 lễ trầu cau (bao gồm 3 lá trầu và 3 quả cau, nên chọn loại cau tươi, có cành dài và đẹp)
- 1 đĩa trái cây (thường là 5 loại trái cây hoặc số lượng lẻ từ 3-5-7 quả, theo quan niệm âm – dương)
- 1 đĩa xôi
- 1 con gà trống thiến được luộc nguyên con (có thể thay thế bằng gà trống hoặc mái, hoặc thịt lợn luộc)
- 1 chai rượu
- 1 hộp chè (hoặc 1 gói chè)
- 1 bao thuốc lá (hoặc thuốc lào)
- 2 cây nến màu đỏ
Ngoài ra, gia chủ cũng cần chuẩn bị thêm đồ vàng mã với các vật phẩm cụ thể như sau:
- Tiền vàng (tùy tâm, thường chia thành 4 đĩa/lễ)
- 1 cây hoa vàng và hoa đỏ
- 5 con ngựa mã (nên chọn 5 con với màu sắc khác nhau). Mỗi con ngựa sẽ được đặt 10 lễ tiền vàng bao gồm tiền xu, tiền vàng lá và tiền âm phủ.
- 5 bộ đồ mã (gồm mũ, áo, hia) kèm theo ngựa, cờ lệnh, kiếm và roi ngựa. Số lượng này có thể điều chỉnh tùy theo số lượng mộ phần, đồng thời cũng nên căn cứ vào giới tính và độ tuổi của vong hồn để lựa chọn đồ mã cho phù hợp.
Lễ tạ mộ ông bà tổ tiên thường diễn ra tại các địa điểm như Công viên Tưởng Niệm Thiên Đức – Phú Thọ.
6. Bài văn khấn tạ mộ dịp cuối năm
Lễ tạ mộ vào dịp cuối năm thường có nhiều bài văn khấn khác nhau, phù hợp với từng đối tượng. Nếu không nắm rõ ý nghĩa của việc khấn vái, lời cầu nguyện sẽ không đạt được hiệu quả như mong muốn.
Dưới đây là mẫu văn khấn tạ mộ cuối năm theo truyền thống:
NAM-MÔ A-DI-ĐÀ PHẬT! (3 lần)
Con xin kính lạy:
– Quan đương xứ thổ địa chính thần
– Thổ địa Ngũ phương Long mạch Tôn thần,
– Tiền thần Chu Tước, Hậu thần Huyền Vũ, Tả thần Thanh Long, Hữu thần Bạch Hổ
– Các vị Tôn thần cai quản tại nơi này.
Con kính lạy linh hồn ……….
Hôm nay là ngày…tháng…năm…, vào tiết …..
Chúng con là:……………
Chúng con thành tâm chuẩn bị lễ vật, hương hoa, rượu trà, để trình bày trước Chư vị Tôn Thần về việc lễ tạ mộ phần.
Kính thưa các vị, vong linh thân nhân của gia đình chúng con là:……….hiện đang an táng tại nơi này. Chúng con xin tri ân Chư vị Tôn thần đã che chở, ban phước, giúp cho vong linh được yên nghỉ nơi cõi vĩnh hằng. Nhờ duyên lành, gia đình chúng con thường xuyên nhận được sự ghé thăm và trợ giúp từ vong linh trong các công việc, nhờ đó mà mọi việc đều thuận lợi, gia đình luôn an vui và phát triển.
Nay vào ngày tốt tháng đẹp, gia đình chúng con tổ chức lễ tạ mộ với mong muốn bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và hiếu kính. Kính xin Chư vị Tôn Thần giáng lâm chứng giám, tiếp nhận lễ vật và ghi nhận tấm lòng thành của chúng con.
Chúng con cũng mong vong linh chấp nhận lễ vật, nghe lời khấn nguyện, và tùy theo hoàn cảnh mà phù hộ cho toàn gia, từ trẻ đến già, luôn được sức khỏe và hạnh phúc.
Chúng con xin dâng lên vong linh tài mã gồm: ….(đọc tên các đồ mã dâng cho vong)
Dù âm dương cách trở, nhưng với bát nước và nén hương, chúng con xin gửi gắm tấm lòng chân thành, mong được chứng giám.
Cẩn cáo..
7. Ai là người nên và không nên đi tạ mộ vào dịp cuối năm?
Lễ cúng tạ mộ thường được thực hiện bởi những người lớn tuổi, có uy tín trong gia đình. Họ là nhân tố không thể thiếu trong nghi thức này.
Các con cái trong gia đình, không phân biệt giới tính, dù có đi làm xa cũng sẽ trở về để tham gia lễ cúng.
Cha mẹ có thể dẫn theo con nhỏ khi tạ mộ, vừa giúp cho các cháu nhận biết vị trí mộ phần của tổ tiên, vừa giáo dục về lòng hiếu thảo, tinh thần nhớ ơn và tôn kính tổ tiên.
Những ai không nên tham gia lễ tạ mộ vào cuối năm?
Trong dịp tạ mộ cuối năm, những người đang bị bệnh hoặc sức khỏe yếu nên tránh tham gia.
Phụ nữ mang thai và phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt thường có sức khỏe không ổn định như người bình thường.
Trẻ em dưới 10 tuổi thường nhạy cảm và dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tâm linh, do đó cũng không nên đi cùng người lớn đến nghĩa trang để thực hiện lễ cúng tạ mộ cuối năm.
8. Những điều cần tránh khi đi tảo mộ cuối năm
Dưới đây là những điều cần lưu ý khi thực hiện nghi lễ tạ mộ vào cuối năm, nhằm thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và ông bà.
Khi đến nghĩa trang có nơi thờ Thần linh và Thổ địa riêng, nên chuẩn bị lễ vật cho cả hai nơi, tùy thuộc vào phong tục tập quán của từng địa phương. Tuy nhiên, cần tránh dâng cúng các loại đồ sát sinh trong các buổi lễ tâm linh.
Thời gian tạ mộ nên được lựa chọn dựa trên điều kiện thời tiết thuận lợi và sức khỏe của mọi người. Lý tưởng nhất là chọn những ngày trời nắng ráo, ấm áp, tránh những ngày mưa lạnh hoặc có sấm chớp.
Cần tránh việc đi tạ mộ quá sớm hoặc quá muộn, vì thời điểm này thường có âm khí nặng, không tốt cho sức khỏe.
Nghi lễ tạ mộ không nên được tổ chức một cách phô trương, tốn kém để gây ấn tượng. Cũng không nên chú trọng quá nhiều vào hình thức hay đốt vàng mã với quy mô lớn mang tính mê tín.
Không nên ăn đồ cúng tại nghĩa trang, vì điều này có thể dẫn đến tình trạng lạnh bụng và ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa (chưa kể đến các vấn đề liên quan đến tâm linh).
Cần kiêng kỵ việc vui đùa hay ngồi lên các ngôi mộ, vì điều này được coi là thiếu tôn trọng.
Trên đây là những thông tin về ý nghĩa của nghi lễ tạ mộ vào cuối năm theo quan niệm dân gian, cùng với những lưu ý dành cho các gia đình khi thực hiện nghi lễ này.
Để hỗ trợ Quý khách trong việc tạ mộ người thân, từ ngày 14 đến 19/01/2023 (tức 23 đến 28 tháng Chạp), Thiên Đức sẽ tăng cường các chuyến xe đưa đón gia đình đến tạ mộ vào tất cả các ngày này. Xe sẽ xuất phát lúc 7h30 tại địa chỉ 35B Nguyễn Hoàng Tôn – Quận Tây Hồ – TP. Hà Nội. Toàn bộ chi phí di chuyển sẽ do Thiên Đức tài trợ.
Quý khách có nhu cầu đăng ký tham quan miễn phí, xin vui lòng liên hệ hotline: 1800 88 88 66.
